Khi theo học ngành công nghệ thông tin (CNTT), nhiều sinh viên thường đối mặt với một câu hỏi quan trọng: “Liệu có nên tìm việc làm thêm hay chỉ tập trung vào việc học?”. Câu trả lời không chỉ là “có” mà còn là “cực kỳ nên”. Việc làm thêm không chỉ giúp sinh viên ngành IT có thêm thu nhập để trang trải cuộc sống mà còn là cơ hội vàng để cọ xát với môi trường thực tế, tích lũy kinh nghiệm và xây dựng mạng lưới quan hệ ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.
Tuy nhiên, với đặc thù của ngành IT, việc làm sinh viên không đơn thuần chỉ là những công việc phổ thông như phục vụ hay bán hàng. Thay vào đó, sinh viên có thể tận dụng kiến thức chuyên ngành để tìm kiếm các công việc vừa học, vừa làm, tạo đòn bẩy vững chắc cho sự nghiệp tương lai. Vậy, sinh viên ngành công nghệ có thể làm thêm những công việc gì?
Cộng tác viên lập trình (Freelance Developer)
Đây là một trong những lựa chọn phổ biến và hiệu quả nhất. Thay vì phải đến văn phòng cố định, sinh viên có thể nhận các dự án nhỏ trên các nền tảng freelance như Upwork, Fiverr, TopDev hay các diễn đàn lập trình. Các công việc này có thể bao gồm:
Thiết kế website đơn giản
Xây dựng website cá nhân, blog, hoặc landing page cho các doanh nghiệp nhỏ. Đây là cách tuyệt vời để sinh viên rèn luyện kỹ năng HTML, CSS, JavaScript và làm quen với các CMS như WordPress.
Phát triển ứng dụng mobile
Nhận các dự án nhỏ như phát triển một tính năng cụ thể trên ứng dụng, sửa lỗi (bug fixing) hoặc xây dựng các ứng dụng đơn giản.
Viết các đoạn mã (script) hoặc công cụ tự động hóa
Các doanh nghiệp thường có nhu cầu tự động hóa một số tác vụ đơn giản. Đây là cơ hội để sinh viên áp dụng kiến thức về Python, Bash, hoặc các ngôn ngữ kịch bản khác.
Lợi ích: Tính linh hoạt cao về thời gian, cơ hội làm việc với nhiều công nghệ khác nhau, và đặc biệt là mức thu nhập có thể rất hấp dẫn tùy thuộc vào kỹ năng.
Thực tập sinh (Internship) tại các công ty công nghệ
Đây là con đường được khuyến khích nhất. Hầu hết các công ty công nghệ lớn và nhỏ đều có chương trình thực tập cho sinh viên. Thực tập sinh sẽ được làm việc trong một môi trường chuyên nghiệp, tham gia vào các dự án thực tế và học hỏi trực tiếp từ những kỹ sư có kinh nghiệm. Mặc dù thu nhập có thể không cao bằng làm freelance, nhưng giá trị mà bạn nhận được lại lớn hơn rất nhiều.
Các vị trí thực tập phổ biến
Thực tập sinh lập trình (Software Developer Intern): Tham gia vào quá trình phát triển phần mềm, từ viết code, kiểm thử đến triển khai.
Thực tập sinh kiểm thử phần mềm (Tester Intern): Học cách viết test case, tìm lỗi và đảm bảo chất lượng sản phẩm.
Thực tập sinh quản trị hệ thống (System Admin Intern): Làm quen với việc quản lý máy chủ, hệ thống mạng.
Lợi ích
Học hỏi kinh nghiệm thực tế, có cơ hội được nhận vào làm chính thức sau khi tốt nghiệp, và có một điểm cộng cực lớn trong CV.
Cộng tác viên viết nội dung công nghệ (Tech Writer/Blogger)
Nếu bạn có khả năng viết lách tốt và đam mê chia sẻ kiến thức, việc trở thành cộng tác viên viết bài cho các blog, trang tin công nghệ là một lựa chọn không tồi. Các nội dung có thể là hướng dẫn lập trình, đánh giá sản phẩm công nghệ mới, hoặc phân tích các xu hướng công nghệ.
Lợi ích
Nâng cao kỹ năng viết, cập nhật liên tục các kiến thức mới, và xây dựng thương hiệu cá nhân trong cộng đồng công nghệ.
Kỹ thuật viên máy tính, sửa chữa và cài đặt phần mềm
Đây là công việc làm thêm phổ biến tại các cửa hàng máy tính, trung tâm bảo hành. Sinh viên sẽ được tiếp xúc với phần cứng, học cách chẩn đoán và sửa lỗi máy tính, cài đặt hệ điều hành và các phần mềm cần thiết.
Lợi ích
Hiểu rõ hơn về phần cứng máy tính, rèn luyện kỹ năng xử lý sự cố. Mặc dù công việc này không liên quan trực tiếp đến lập trình nhưng lại là kiến thức nền tảng hữu ích cho bất kỳ ai làm trong ngành IT.
Xây dựng và phát triển dự án cá nhân (Personal Project)
Mặc dù đây không hẳn là một công việc “làm thêm” theo nghĩa truyền thống, nhưng việc tự xây dựng và phát triển một dự án cá nhân lại mang lại giá trị vô cùng lớn. Bạn có thể tự mình xây dựng một ứng dụng mobile, một website, hoặc một công cụ nhỏ để giải quyết một vấn đề bạn quan tâm.
Lợi ích
Đây là cách tốt nhất để bạn làm chủ toàn bộ quy trình phát triển sản phẩm, từ lên ý tưởng, thiết kế, lập trình, đến triển khai và bảo trì. Những dự án này cũng là “vật báu” trong portfolio của bạn khi đi xin việc chính thức, cho nhà tuyển dụng thấy được khả năng tự học, tư duy và đam mê của bạn.
Cần lưu ý gì khi tìm việc làm thêm IT?
Để việc làm thêm thực sự hiệu quả, sinh viên ngành công nghệ cần lưu ý một số điểm quan trọng:
Cân bằng giữa học và làm
Đừng để việc làm thêm chiếm hết thời gian và năng lượng, ảnh hưởng đến kết quả học tập trên trường. Hãy sắp xếp thời gian hợp lý và ưu tiên các môn học quan trọng.
Ưu tiên công việc liên quan đến ngành học
Cố gắng tìm những công việc giúp bạn áp dụng kiến thức đã học và tích lũy kinh nghiệm chuyên môn. Việc làm phổ thông tuy kiếm được tiền nhưng không giúp ích nhiều cho sự nghiệp IT về sau.
Cẩn thận với lừa đảo
Trên các diễn đàn, group tìm việc, có rất nhiều lời mời chào hấp dẫn nhưng lại là bẫy lừa đảo. Hãy tìm hiểu kỹ về công ty, yêu cầu công việc và tuyệt đối không đóng bất kỳ khoản phí nào trước khi làm việc.
Xây dựng mạng lưới quan hệ
Dù làm việc freelance hay thực tập, hãy cố gắng giao tiếp, học hỏi từ đồng nghiệp và quản lý. Mối quan hệ tốt có thể mở ra những cơ hội nghề nghiệp trong tương lai.
Kết luận
Việc làm thêm không phải là một sự lựa chọn, mà là một phần quan trọng trong hành trình phát triển của sinh viên ngành công nghệ. Nó không chỉ là cách để kiếm tiền mà còn là con đường ngắn nhất để bạn tiếp cận với thế giới công nghệ thực tế, rèn luyện kỹ năng và chuẩn bị hành trang vững vàng cho tương lai. Hãy bắt đầu tìm kiếm việc làm sinh viên ngay hôm nay để không bỏ lỡ những cơ hội quý báu.
